terapia psychoanalityczna

Terapia psychoanalityczna to długoterminowa forma leczenia psychologicznego, opierająca się na regularnych sesjach, gdzie pacjent swobodnie mówi o swoich myślach i snach. Terapia ta skupia się na pracy z wcześniejszymi deficytami rozwojowymi i traumami, dążąc do głębszego zrozumienia siebie poprzez interpretacje i wglądy.

Psychoterapia psychoanalityczna koncentruje się na odkrywaniu i badaniu głębokich, nieświadomych obszarów psychiki pacjenta, które są źródłem jego wewnętrznych konfliktów i problemów emocjonalnych. Celem tej terapii jest dotarcie do „zamkniętych” części psychiki – tych, które wpływają na nasze myśli, emocje i działania, choć często nie jesteśmy ich świadomi. Terapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć te głęboko zakorzenione aspekty jego „ja”, co może prowadzić do trwałych zmian w sposobie, w jaki pacjent myśli, odczuwa i funkcjonuje.

Metoda terapii psychoanalitycznej wywodzi się z teorii psychoanalitycznej Zygmunta Freuda, która zakłada, że wszelkie zaburzenia psychiczne wynikają z konfliktu pomiędzy uświadomionymi a nieuświadomionymi procesami psychicznymi. Podejście to koncentruje się na analizie osobowości pacjenta poprzez jego potrzeby i doświadczenia zepchnięte do podświadomości. Te ukryte elementy ujawniają się poprzez działanie mechanizmów obronnych, które mogą prowadzić do zaburzeń psychicznych. Metoda psychoanalityczna została opracowana przez Freuda pod koniec XIX wieku. Freud będący neurologiem z wykształcenia, zaczął badać mechanizmy psychiczne, które uważał za podstawę różnych zaburzeń psychicznych. Swoje badania rozpoczął w latach 90. XIX wieku, publikując ich wyniki w postaci teorii na temat nieświadomości, popędów seksualnych i struktury psychicznej (id, ego, superego). Jego prace, takie jak „Interpretacja snów” (1900) i „Psychopatologia życia codziennego” (1901), stały się fundamentem psychoanalizy.

Według teorii psychoanalitycznej źródłem problemów psychicznych jest specyficzna interakcja wrodzonych predyspozycji dziecka z wpływami jego najbliższego otoczenia. Stany psychiczne, które są trudne lub niemożliwe do zniesienia, często związane z uczuciami takimi jak lęk, poczucie winy, bezradność czy złość, są tłumione przez różne mechanizmy obronne, takie jak wyparcie, zaprzeczenie czy identyfikacja projekcyjna. Ten proces objawia się różnymi symptomami. Terapeuta psychoanalityczny nie skupia się jedynie na likwidowaniu objawów cierpienia, ale raczej szuka ich źródeł w nieświadomości, sięgając do najwcześniejszych doświadczeń pacjenta i analizując ich wpływ na jego obecne relacje i zachowanie. Ze względu na to, że pewnym treściom może towarzyszyć poczucie winy, uczucie lęku lub wstyd, ludzie w sposób nieświadomy starają się być nieświadomi treści wywołujących nieprzyjemne i bolesne uczucia.  Mechanizmy obronne takie jak wyparcie mają za zadanie strzec dostępu do tych treści, chroniąc przed uświadomieniem sobie wywołujących nieprzyjemne przeżycia konfliktowych treści.

Terapia psychoanalityczna, a psychoanaliza

W ciągu ostatnich stu lat psychoanaliza stała się obszerną dziedziną, obejmującą wiele teorii i stanowisk. Na jej podstawie wykształciła się terapia psychoanalityczna. Główną różnicą między psychoanalizą, a terapią psychoanalityczną jest częstotliwość sesji: w psychoanalizie odbywa się 4-5 sesji w tygodniu, podczas których pacjent leży na kozetce, podczas gdy w psychoterapii psychoanalitycznej sesje odbywają się 2-3 razy w tygodniu, pacjent i terapeuta siedzą „twarzą w twarz”. Terapia psychoanalityczna kładzie nacisk na wpływ nieświadomych procesów umysłowych na zachowanie. Głównym jej celem jest odkrywanie nieświadomych myśli i uczuć, które mogą wpływać na aktualne zachowanie i emocje pacjenta. Proces ten odbywa się poprzez długoterminowe sesje terapeutyczne, które często trwają kilka lub kilkanaście lat.

Na czym polega terapia psychoanalityczna?

Psychoterapia psychoanalityczna to forma leczenia oparta na założeniach psychoanalizy. Celem tej terapii jest zgłębianie nieświadomych procesów psychicznych, które wpływają na myśli, emocje oraz zachowania pacjenta, jak również zwiększenie jego samoświadomości i zrozumienia własnych wewnętrznych konfliktów.

Terapia psychoanalityczna jest szczególnie pomocna w przypadkach, gdy problemy, takie jak zaburzenia odżywiania, uzależnienia czy trudności w relacjach, mają swoje korzenie w nieświadomych mechanizmach, np. w niskim poczuciu własnej wartości lub wewnętrznej niepewności. Poprzez wnikliwą analizę tych obszarów pacjent zyskuje wgląd w swoje przeżycia i nawyki, co pozwala na ich zmianę i poprawę samopoczucia.

Terapia psychoanalityczna opiera się głównie na badaniu ukrytych motywów i fantazji, które przejawiają się poprzez przeniesienie na terapeutę. Terapeuta bada ukryte motywacje pacjenta, pomagając mu rozpoznać nieświadome wzorce i konflikty, które mogą leżeć u podstaw jego problemów. W ramach tego procesu pacjent projektuje na terapeutę swoje postawy i uczucia, które miały lub mają w stosunku do istotnych osób w swoim życiu, zwanych wewnętrznymi obiektami, reprezentującymi te osoby. Kluczowym narzędziem pracy jest swobodna rozmowa, w której pacjent wyraża myśli i emocje bez autocenzury, co umożliwia terapeucie analizę wolnych skojarzeń, snów oraz innych aspektów wewnętrznego świata pacjenta.

Podczas terapii pacjent staje się bardziej świadomy przyczyn swoich emocji i zachowań. Może stawić czoło uczuciom, przed którymi wcześniej się bronił, a które często objawiały się w formie symptomów. To pozwala mu zrozumieć znaczenie tych symptomów oraz naturę powtarzających się obronnych wzorców reakcji, myślenia i zachowania. W efekcie pacjent zyskuje większą kontrolę nad swoimi myślami, zamiast reagować impulsywnie i powielać stare schematy.

Sesje terapii psychoanalitycznej opierają się na rozmowie, podczas której klient porusza wszelkie tematy, które w danym momencie chce omówić. Psychoterapeuta stara się interpretować te wypowiedzi oraz wydobyć z nich to, czego klient sam nie potrafi lub nie chce ujawnić. Głównym celem jest sytuacja, w której klient uświadamia sobie treści, które do tej pory pozostawały poza jego świadomością. Prowadzi to do konfrontacji z trudnymi sprawami, które zostały przez niego wyparte, co powinno przynieść ulgę i uwolnić klienta od wewnętrznych blokad będących źródłem jego problemów psychicznych.

Terapia psychoanalityczna jest procesem długoterminowym wymagającym regularnych sesji. Sesje psychoterapeutyczne w psychoterapii psychoanalitycznej nie mają ustalonego schematu, opierają się jednak na specyficznych zasadach określanych jako setting. Terapia ta obejmuje regularne sesje 1-2 razy w tygodniu, trwające zazwyczaj 45-50 minut. Pacjent jest zachęcany do swobodnego wypowiadania się o wszystkim, co przychodzi mu na myśl – bez cenzurowania swoich wypowiedzi – oraz do dzielenia się treścią swoich snów. Jest to długoterminowa forma leczenia, bez z góry ustalonej liczby sesji, która może trwać kilka, a czasami kilkanaście lat. Długotrwałość tej pracy daje pacjentowi przestrzeń do głębszego zrozumienia swoich problemów, akceptacji trudnych uczuć i integracji wewnętrznych konfliktów. Proces ten wspiera rozwój samoświadomości, umożliwiając bardziej harmonijne funkcjonowanie i lepsze radzenie sobie z emocjami.

Metody i techniki terapii psychoanalitycznej

W trakcie sesji pacjent ma swobodę wyrażać to, co uważa za stosowne, a ta forma aktywności jest tradycyjnie nazywana wolnymi skojarzeniami. Analiza tego, co mówi pacjent, pozwala zrozumieć ukryte źródło jego problemów. Terapeuta używa interpretacji jako podstawowego narzędzia, aby pomóc pacjentowi zrozumieć swoje problemy i ich ukryte źródło. Poprzez interpretację terapeuta przekazuje pacjentowi swoje zrozumienie ukrytego znaczenia zawartego w jego wypowiedziach, fantazjach, wspomnieniach, snach, lękach, pragnieniach i zachowaniach. Tym samym ujawnia pacjentowi, na czym polega jego wewnętrzny konflikt. Interpretacja przeniesienia pomaga także uświadomić pacjentowi uczucia, postawy i zachowania, które pierwotnie miały miejsce w odniesieniu do ważnych postaci z przeszłości, takich jak rodzice i rodzeństwo, a teraz powtarzają się w związku z terapeutą.

W psychoterapii psychoanalitycznej terapeuta aktywnie uczestniczy w dialogu z pacjentem, co często prowadzi do pojawienia się interpretacji i wglądów. Interpretacje polegają na łączeniu wcześniej niepowiązanych obszarów doświadczeń, pomagając pacjentowi zrozumieć, jak różne aspekty jego życia i myśli się ze sobą wiążą. Wgląd natomiast to moment, w których pacjent uświadamia sobie rzeczy, które wcześniej były nieświadome, co prowadzi do głębszego zrozumienia samego siebie. Na przykład, ktoś może nagle zrozumieć, że jego obecne lęki są związane z nieprzepracowanymi traumami z dzieciństwa, co otwiera drzwi do dalszej pracy terapeutycznej.

PRZENIESIENIE jest fundamentalnym mechanizmem wykorzystywanym w terapii psychoanalitycznej. Mechanizm przeniesienia polega na tym, że pacjent przypisuje terapeucie uczucia i reakcje związane z ważnymi osobami ze swojej przeszłości. Stosując przeniesienie pacjent projektuje swoje myśli, uczucia i wyobrażenia na terapeutę w bezpiecznym środowisku. Dzięki temu procesowi treści, które zostały wyparte z jego świadomości, mogą być ponownie przeżywane. Analiza przeniesienia pozwala terapeucie uzyskać dostęp do nieświadomych aspektów pacjenta.

INTERPRETACJA jest kluczowym narzędziem w terapii psychoanalitycznej. Terapeuta używając interpretacji przekazuje pacjentowi swoje zrozumienie jego problemów oraz ich ukrytego źródła. Terapeuta uświadamia pacjentowi ukryte znaczenie zawarte w jego wypowiedziach, fantazjach, wspomnieniach, snach, lękach, pragnieniach i zachowaniach. W wyniku tego procesu ujawnia się pacjentowi, na czym polega jego wewnętrzny konflikt.

WOLNE SKOJARZENIA – pacjent swobodnie mówi wszystko, co przychodzi mu do głowy, bez cenzury czy selekcji.

ANALIZA SNÓW – terapeuta i pacjent analizują sny, aby odkryć ukryte znaczenia i nieświadome myśli.

ANALIZA MECHANIZMÓW OBRONNYCH – identyfikacja i analiza mechanizmów obronnych, które pacjent używa do ochrony przed nieświadomymi konfliktami.

KONFRONTACJA polega na wskazywaniu pacjentowi sprzecznych aspektów jego myśli, uczuć i zachowań.

KLARYFIKACJA bada granice świadomości pacjenta w przypadku materiału, który jest niepełny, niejasny, rozbieżny lub sprzeczny. Klaryfikacja przygotowuje pole do późniejszych interpretacji.

KONSTRUKCJA i REKONSTRUKCJA służą odtwarzaniu zapomnianej (wypartej) historii dzieciństwa pacjenta.

Cele terapii psychoanalitycznej

Głównym celem terapii jest osiągnięcie integracji psychiki, co ostatecznie może prowadzić do zmniejszenia lub ustąpienia objawów. W trakcie terapii pacjent zyskuje zrozumienie przyczyn swoich trudności i wewnętrznych konfliktów, co sprzyja opracowaniu bardziej dojrzałych rozwiązań. Terapia ta również rozwija umiejętność myślenia symbolicznego i zdolność do tolerowania frustracji oraz konfliktowych uczuć.

W psychoterapii psychoanalitycznej praca terapeutyczna często skupia się na deficytach z wcześniejszych faz rozwojowych i traumatycznych wydarzeniach. Celem tej pracy jest pomóc pacjentowi przeżyć żałobę po utraconych rzeczach oraz odbudować jego wewnętrzny świat i zasoby.

Badania wykazują, że w wyniku terapii pacjenci zazwyczaj doświadczają znacznego wzrostu poczucia satysfakcji z życia. Jednakże ważne jest, aby pacjenci byli przygotowani na doświadczanie frustracji i bólu, które mogą wynikać z eksplorowania trudnych obszarów ukrytych w nieświadomości.

Terapia psychoanalityczna i psychoanaliza są szczególnie skuteczne w leczeniu zaburzeń nerwicowych, takich jak depresja i zaburzenia lękowe, oraz zaburzeń osobowości.

Ocena 5/5 - (1 głosów)

Znajdź psychologa lub psychoterapeutę w serwisie Psychologuj.pl