Patologiczna żałoba znana również jako żałoba powikłana lub przedłużona, to stan emocjonalny i psychiczny, w którym osoba nie jest w stanie przejść przez naturalny proces żałoby po stracie bliskiej osoby, ma charakter przewlekły i uporczywy. W odróżnieniu od „normalnego” przebiegu żałoby, gdzie uczucia smutku i żalu stopniowo łagodnieją w miarę upływu czasu, w patologiczne przebiegającej żałobie emocje te utrzymują się dłużej niż zazwyczaj i mogą prowadzić do poważnych problemów w codziennym funkcjonowaniu.
Osoba dotknięta patologiczną żałobą może doświadczać intensywnego smutku, poczucia pustki, niemożności zaakceptowania straty, chęci izolowania się od innych, a także trudności z powrotem do normalnego życia. Objawy mogą obejmować również depresję, lęki, a nawet myśli samobójcze. Patologiczna żałoba często wymaga interwencji terapeutycznej, która może pomóc przejść przez proces godzenia się ze stratą i odzyskać równowagę psychiczną.
Żałoba powikłana
Patologiczna żałoba to stan, w którym po utracie bliskiej osoby nie dochodzi do ostatniego etapu żałoby, którym jest adaptacja do nowej rzeczywistości, polegająca na zaakceptowaniu uczuć związanych ze stratą. Wśród myśli i uczuć związanych z żałobą patologiczną można wymienić na przykład oczekiwanie na powrót zmarłego lub obsesyjne myślenie o nim (ruminacje). Patologiczna żałoba, która dotyka około 10-20% osób po stracie bliskiego, charakteryzuje się zatrzymaniem na najostrzejszym etapie żałoby i brakiem przejścia do kolejnych faz. Taki stan, określany także jako żałoba przedłużona lub przewlekła, trwa dłużej niż 6-12 miesięcy, a podczas jego trwania osoba w żałobie nie potrafi zaakceptować nowej rzeczywistości, w której się znalazła. Badania wykazują, że choć objawy depresyjne są częste w okresie żałoby i z czasem zazwyczaj maleją, to u 7-10% osób rozwija się pełnoobjawowy zespół depresyjny, spełniający kryteria klinicznej depresji.
W obliczu kryzysu, takiego jak przeżywanie żałoby po utracie bliskiej osoby, warto skorzystać z doraźnej pomocy psychologicznej. Psycholog online może pomóc w trudnych momentach, oferując wsparcie emocjonalne bez konieczności wychodzenia z domu. Taka forma terapii umożliwia szybki dostęp do specjalisty, co jest kluczowe, gdy potrzebujemy natychmiastowej pomocy i zrozumienia.
Cechy żałoby patologicznej
Osoby doświadczające żałoby powikłanej mogą odczuwać swoje emocje jako wstydliwe, przerażające i trudne do zrozumienia. Często pojawia się u nich poczucie, że życie straciło sens, a cierpienie stało się nieodłączną częścią ich egzystencji. U niektórych osób występuje poczucie winy na myśl o zakończeniu żałoby i ponownym czerpaniu radości z życia, co postrzegają jako zdradę wobec zmarłego. W związku z tym ich zachowania mogą być skrajnie nieadaptacyjne: od nadmiernego zaangażowania w czynności związane ze zmarłym, jak np. spędzanie długich godzin przy jego grobie czy obsesyjne porządkowanie jego rzeczy, po unikanie wszystkiego, co przypomina o śmierci bliskiej osoby lub o wspólnych, szczęśliwych chwilach.
- opóźnionym początkiem, gdy żałoba nie pojawia się w ciągu dwóch tygodni od śmierci bliskiej osoby,
- przedłużonym czasem trwania, przekraczającym zwyczajowe normy kulturowe (zwykle 6-12 miesięcy)
- nadmiernie intensywnymi objawami typowymi dla żałoby, które utrudniają codzienne funkcjonowanie osoby w żałobie
- nietypowymi objawami różniącymi się od zwykłej żałoby.
Objawy patologicznej żałoby
Objawy patologicznej żałoby obejmują poczucie braku sensu życia oraz zaprzeczanie rzeczywistości śmierci bliskiej osoby. Osoba w żałobie może oczekiwać powrotu zmarłego, obsesyjne myśleć o zmarłym i wierzyć, że cierpienie jest nieodłączną częścią życia. Może odczuwać również silne poczucie winy towarzyzące myśli o zakończeniu żałoby i ponownym cieszeniu się życiem, co traktuje jako zdradę wobec zmarłego.
Objawy patologicznej żałoby mogą obejmować przedłużający się okres opłakiwania straty, głęboki żal, nadmierną płaczliwość oraz obsesyjne myślenie o zmarłym. Osoby dotknięte tym stanem często całkowicie wycofują się z normalnego życia, doświadczają objawów depresyjnych, izolują się od rodziny i społeczeństwa. W skrajnych przypadkach mogą występować irracjonalne zachowania, takie jak przygotowywanie posiłków dla zmarłego w nadziei, że wróci do domu. Brak akceptacji śmierci, zaburzenia lękowe, a także nadużywanie leków, alkoholu i innych używek są powszechne, ponieważ osoby te szukają sposobów na chwilowe złagodzenie bólu. Zaniedbanie higieny osobistej, zaburzenia odżywiania, przytłaczający smutek, zaprzeczanie rzeczywistości, oczekiwanie powrotu zmarłego oraz brak zainteresowania otoczeniem i codziennymi sprawami to również charakterystyczne symptomy.
Osoby doświadczające patologicznej żałoby są bardziej narażone na ryzyko rozwoju chorób serca, nowotworów, nadciśnienia, a także na nadużywanie substancji psychoaktywnych i myśli samobójcze. Powikłana żałoba jest zazwyczaj długotrwała i trudna do przezwyciężenia, dlatego wymaga poważnego podejścia i odpowiedniego leczenia. Wskazane jest skorzystanie z pomocy psychologa, psychiatry lub psychoterapeuty.