Na czym polega psychoterapia?

Istnieją dwa różne podejścia do rozumienia procesu psychoterapii: jako procesu leczenia oraz jako proces pomagania. Pierwsze z tych podejść typowe jest dla psychoanalizy i terapii poznawczo-behawioralnej i postrzega psychoterapię jako proces diagnozowania i leczenia zaburzeń psychicznych, w którym terapeuta odgrywa rolę specjalisty identyfikującego problemy pacjenta, a następnie stosującego określone techniki terapeutyczne w celu ich rozwiązania. Drugie podejście charakterystyczne jest dla nurtu humanistyczno-egzystencjalnego, który traktuje psychoterapię jako formę wspierania i towarzyszenia pacjentowi w jego osobistym rozwoju i samorealizacji. W tym podejściu terapeuta jest bardziej przewodnikiem niż lekarzem, pomagając pacjentowi odkrywać jego własne zasoby, znaczenia i cele, oraz wspierając go w dążeniu do pełniejszego i bardziej autentycznego życia. Oba podejścia, choć różnią się w swoich założeniach i metodach, mają na celu poprawę dobrostanu pacjenta, jednak podchodzą do tego celu z różnych perspektyw.

Psychoterapia jako forma leczenia

Psychoterapia jako specjalistyczna forma leczenia opiera się na celowym zastosowaniu technik psychologicznych oraz wiedzy i umiejętności psychoterapeuty, zazwyczaj psychologa klinicznego lub psychiatry, w celu udzielenia pomocy pacjentom, głównie tym z zaburzeniami neurotycznymi, osobowościowymi i psychosomatycznymi. Emocjonalna więź między terapeutą a pacjentem jest często świadomie wykorzystywana jako kluczowy element terapeutyczny. Głównym celem psychoterapii jest rozwój osobowości, poprawa zdrowia psychicznego oraz eliminacja objawów chorobowych poprzez zmianę wzorców zachowania oraz struktur i procesów intrapsychicznych. Psychoterapia może być prowadzona indywidualnie, jako terapia par, rodzin, a także w formie terapii grupowej. W psychoterapii grupowej wykorzystuje się specyficzne procesy grupowe, takie jak normy i siły działające w małych grupach społecznych, aby wywołać pożądane zmiany u uczestników, które mogą wynikać zarówno z aktywności grupy, jak i celowych interwencji terapeuty.

Czym jest psychoterapia?

Psychoterapia jest intencjonalnym procesem leczniczym, który opiera się na solidnych, akceptowanych w środowisku naukowym podstawach teoretycznych oraz praktycznych – o zweryfikowanej empirycznie skuteczności. Jest metodą leczenia i wspierania rozwoju osobistego, opartą na celowych interwencjach z wykorzystaniem specjalistycznych technik i narzędzi bazujących na wiedzy psychologicznej. Proces psychoterapii polega na systematycznej pracy nad zrozumieniem i modyfikacją myśli, uczuć i zachowań pacjenta, wykorzystując różnorodne techniki terapeutyczne dostosowane do indywidualnych potrzeb i przebiega w bezpośrednim kontakcie z psychoterapeutą, który posiada profesjonalne kompetencje i odpowiednie wykształcenie, umożliwiające skuteczne stosowanie tych technik. Opierając się na empirycznie potwierdzonych teoriach psychologicznych, psychoterapia pomaga pacjentom w uzyskaniu wglądu w ich problemy, rozwijaniu zdrowszych wzorców zachowań oraz poprawie jakości życia. Dzięki połączeniu naukowych badań z praktycznymi umiejętnościami terapeuty, psychoterapia skutecznie wspiera proces zdrowienia i rozwoju osobistego pacjentów.

Czym nie jest psychoterapia?

Psychoterapia nie polega na szukaniu winnych za obecne trudności ani obwinianiu rodziców, przyjaciół czy życia. To proces, w którym pacjent i terapeuta pracują wspólnie nad zrozumieniem i rozwiązaniem problemów, a nie na przerzucaniu winy. W psychoterapii pacjent jest aktywnym uczestnikiem procesu, a nie biernym odbiorcą. Psychoterapia nie jest jednostronną pracą. Skuteczność terapii zależy zarówno od zaangażowania pacjenta, jak i terapeuty. Oboje mają konkretne role do odegrania i zadania do wykonania, bez ich współpracy i zaangażowania, terapia nie może być skuteczna. Psychoterapeuta nie przejmuje odpowiedzialności za pacjenta – to pacjent musi pracować nad zmianą. Psychoterapia nie jest miejscem, gdzie pacjent biernie poddaje się działaniom terapeuty, jak na przykład podczas korzystania z zabiegów medycznych. Psychoterapia nie jest przyjaźnią za pieniądze ani rozmową towarzyską. Nie polega też na udzielaniu porad, mówieniu komplementów, klepaniu po plecach, czy zapewnianiu, że wszystko „będzie dobrze”. Nie polega również na czytaniu w myślach ani wróżeniu przyszłości.

Psychoterapia nie jest pogadanką czy rozmową towarzyską

Psychoterapia to celowy i strukturalny proces terapeutyczny, a nie luźna rozmowa bez określonego kierunku. W psychoterapii język odgrywa kluczową rolę, ponieważ przez niego zachodzi proces zmiany i rozwoju tożsamości. Rozmowa psychoterapeutyczna różni się istotnie od zwykłej konwersacji, Warden Ferrara ((1994) wskazała siedem kluczowych różnic między nimi: równowaga sił, wzajemność, rutynowa powtarzalność, ograniczony czas, ograniczony temat, zapłata za sesję oraz regulacyjna odpowiedzialność terapeuty.

Psychoterapia nie jest działaniem jednorazowym

Efektywna psychoterapia zazwyczaj wymaga regularnych, wielokrotnych sesji odbywających się przez pewien okres, a nie pojedynczego spotkania.

Psychoterapia nie jest działaniem medycznym

Chociaż może współpracować z leczeniem farmakologicznym, sama psychoterapia nie polega na przepisywaniu leków ani na fizycznym leczeniu organizmu.

Psychoterapia nie jest substytutem relacji społecznych

Chociaż terapeuta oferuje wsparcie emocjonalne, nie zastępuje on relacji rodzinnych, przyjacielskich czy partnerskich, które są również ważne dla zdrowia psychicznego.

Psychoterapia nie jest metodą szybkiego rozwiązaniem problemów

Psychoterapia nie oferuje natychmiastowych rezultatów; wymaga zaangażowania, cierpliwości i czasu.

Psychoterapia nie jest poradnictwem

W przeciwieństwie do doradztwa, które może skupiać się na konkretnych problemach życiowych, psychoterapia bada głębsze wzorce myślenia, emocji i zachowań oraz ich źródła. Psychoterapia nie jest również formą poradnictwa, pocieszania, udzielania wskazówek czy rad. Jej celem jest leczenie źródeł problemów emocjonalnych i psychologicznych pacjenta, a nie jedynie łagodzenie objawów.

Psychoterapia nie jest manipulacją czy formą kontrolą

Terapeuta nie narzuca swoich poglądów ani nie stara się kontrolować pacjenta. Proces terapeutyczny opiera się na współpracy i wspólnym zrozumieniu problemów.

Psychoterapia nie jest rozwiązaniem dla każdego

Psychoterapia może nie być odpowiednia dla wszystkich osób lub wszystkich rodzajów problemów; niektóre kwestie mogą wymagać innych form wsparcia lub interwencji.

Psychoterapia nie jest czynnością magiczną

Nie jest tajemniczym procesem, który automatycznie „naprawi” problemy. Opiera się na naukowych zasadach psychologii i wymaga aktywnego udziału pacjenta. Psychoterapia nie polega na niezrozumiałych, nieprzewidywalnych w skutkach działaniach uzdrowicielskich.

Psychoterapia nie jest jednym określonym podejściem

Psychoterapia obejmuje wiele różnych metod i technik, takich jak psychoterapia poznawczo-behawioralna, psychodynamiczna, humanistyczna czy systemowa, a nie jedno uniwersalne podejście.

Co nie jest psychoterapią?