Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD), cyklofrenia, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, zaburzenia dwubiegunowe, choroba maniakalno-depresyjna, psychoza maniakalno-depresyjna, to wszystko synonimy choroby afektywnej dwubiegunowej – grupy zaburzeń psychicznych o charakterze przewlekłym, charakteryzujące się w swoim klinicznym przebiegu naprzemiennym występowaniem zespołów maniakalnych i depresyjnych lub hipomaniakalnych, pomiędzy którymi mogą występować okresy remisji bez objawów. Choroba afektywna dwubiegunowa jest poważnym zaburzeniem psychicznym charakteryzującym się epizodami depresji oraz manii lub hipomanii. Stany te mogą mieć bardzo dużą dynamikę zmian. Osoby dotknięte tą chorobą mogą doświadczać skrajnych zmian nastroju, które wpływają na ich codzienne funkcjonowanie, relacje społeczne i ogólną jakość życia.
Osoby z chorobą afektywną dwubiegunową mogą doświadczać okresów intensywnego i podwyższonego nastroju (mania) lub nastroju podwyższonego, ale w mniejszym stopniu (hipomania), które są następnie zastępowane okresami depresji. Podczas epizodów manii lub hipomanii osoby cierpiące na chorobę afektywną dwubiegunową mogą odczuwać nadmierną pewność siebie, hiperaktywność, ekscytację, pobudzenie, a także zmniejszoną potrzebę snu i skłonność do podejmowania ryzykownych działań. W czasie epizodów depresji mogą odczuwać smutek, brak energii, poczucie beznadziei, trudności w koncentracji, a także myśli samobójcze.
ChAD
ChAD to skrót od nazwy – choroba afektywna dwubiegunowa (Bipolar Affective Disorder, BPAD). Jest to przewlekłe zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się epizodami manii (okresy wzmożonego nastroju) i depresji (okresy obniżonego nastroju). Epizod manii objawia się jako stan wyjątkowo podwyższonego lub euforycznego nastroju, nadmiernego optymizmu, nadmiernego poczucia własnej wartości, zwiększonej aktywności, zmniejszonego zapotrzebowania na sen, nadmiernej rozmowności, podejmowania ryzykownych działań czy impulsywnego zachowania. Epizod depresyjny natomiast to stan głębokiego smutku, beznadziei, utraty zainteresowania, zmniejszonej energii, zaburzeń snu, zmiany apetytu, myśli samobójczych oraz trudności w koncentracji. Choroba afektywna dwubiegunowa może mieć różne nasilenie objawów i różny przebieg u poszczególnych osób. Może wpływać na relacje interpersonalne, funkcjonowanie zawodowe oraz ogólną jakość życia.
Choroba afektywna dwubiegunowa, w przeciwieństwie do jednobiegunowej depresji, dotyczy około 1–2% populacji przez całe życie, zazwyczaj manifestując się między 20. a 30. rokiem życia, przy zbliżonej częstości występowania u obu płci. Nieleczony epizod depresyjny w chorobie afektywnej dwubiegunowej trwa średnio 3 miesiące, a liczba faz w ciągu życia wynosi od 6 do 10. U około 5–10% osób, które doświadczyły pierwszego epizodu depresyjnego, objawy maniakalne mogą wystąpić w późniejszym czasie, co uzasadnia zmianę diagnozy na chorobę afektywną dwubiegunową. Dystymia występuje u około 5% osób przez całe życie, a cyklotymia jest rzadsza, szacowana na 0,4–3%. Szacuje się, że 10–15% osób z zaburzeniami depresyjnymi popełnia samobójstwo, przy czym od 20 do 60% podejmuje próby samobójcze, a od 40 do 80% doświadcza myśli samobójczych. Wśród ogółu osób popełniających samobójstwo, 50–80% cierpiało na zaburzenia depresyjne.
Psychoza maniakalno-depresyjna
Chorobę afektywną dwubiegunową jako niezależną jednostkę chorobową wyodrębnił Kraepelein, pierwotnie nazywając ją psychozą maniakalno-depresyjną. Psychoza maniakalno-depresyjna to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się epizodami manii lub hipomanii (wzmożonego nastroju) oraz epizodami depresji. Współcześnie uważa się, że rozpowszechnienie zaburzeń afektywnych oscyluje w granicach kilku do kilkunastu procent w zależności od metody badania, regionu oraz badanej populacji. Polskie statystyki dotyczące wskaźnika pierwszorazowych przyjęć do szpitali chorych z rozpoznaniem schizofrenii i chorób afektywnych, są zbliżone, jednak wśród grupy pacjentów po 50 roku życia, zaburzenia afektywne stanowią jeden z dominujących powodów hospitalizacji zarówno kobiet jak i mężczyzn.
Nieznane są dokładne przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej, jednak uważa się, że wpływ na jej rozwój mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Choroba ta jest często leczona farmakologicznie, przy użyciu leków stabilizujących nastroje, takich jak leki przeciwpsychotyczne, leki przeciwpadaczkowe i leki przeciwdepresyjne. W przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej, terapia psychologiczna, takie jak terapia poznawczo-behawioralna lub terapia interpersonalna, może być również pomocna w radzeniu sobie z chorobą i zapobieganiu nawrotom.