Gaslighting to manipulacyjna technika psychologiczna, której celem jest podważanie, dezawuowanie i zakwestionowanie rzeczywistości drugiej osoby w celu osłabienia jej poczucia pewności siebie, zdrowego rozsądku i zaufania do własnych przekonań. Osoba stosująca gaslighting dąży do wprowadzenia ofiary w stan zamieszania, niepewności i wątpliwości co do własnych myśli, uczuć i doświadczeń.
Nazwa gaslighting pochodzi od tytułu sztuki teatralnej i filmu z 1938 roku zatytułowanego Gas Light, w której główny bohater manipulował oświetleniem w domu, żeby sprawić, iż jego żona myślała, że jest szalona. Termin ten został później przeniesiony do psychologii i oznacza manipulacyjną taktykę stosowaną w relacjach interpersonalnych.
Przykłady gaslightingu
Kwestionowanie rzeczywistości
Osoba stosująca gaslighting podważa, że pewne wydarzenia lub sytuacje miały miejsce, pomimo że ofiara jest przekonana o ich prawdziwości.
Tworzenie wątpliwości
Manipulator stawia w wątpliwość zdolności i rozumienie ofiary, sugerując, że jest ona źle pamięta, myli się lub jest zbyt emocjonalna.
Marginalizowanie znaczenia informacji
Gaslighter ignoruje lub minimalizuje istotne informacje przekazywane przez ofiarę, co prowadzi do poczucia ignorancji lub niedocenienia.
Tworzenie fałszywych narracji
Manipulator konstruuje alternatywne narracje lub wyjaśnienia wydarzeń, które nie są zgodne z rzeczywistością, aby wprowadzić ofiarę w błąd.
Obarczanie winą
Osoba stosująca gaslighting zrzuci odpowiedzialność za swoje zachowanie na ofiarę, wywołując w niej poczucie winy i wstydu.
Gaslighting może być szczególnie destrukcyjny dla psychiki ofiary, ponieważ prowadzi do dezorientacji, niskiej samooceny, zwiększonego stresu i lęku, a nawet problemów z psychiką. Manipulatorzy stosujący gaslighting często wykorzystują tę technikę, aby osiągnąć kontrolę nad ofiarą, zyskać przewagę w relacji i utrwalić swoją dominującą pozycję.
Jeśli ktoś czuje się poddawany gaslightingowi lub obserwuje takie zachowania u kogoś innego, ważne jest, aby szukać wsparcia i pomocy ze strony profesjonalisty, takiego jak psycholog lub terapeuta, który może pomóc w zrozumieniu sytuacji i znalezieniu skutecznych strategii radzenia sobie z manipulacją.