analiza transakcyjna

Analiza transakcyjna (AT) to psychologiczna teoria osobowości oraz system psychoterapeutyczny, opracowany przez Erica Berne’a w latach 50. XX wieku. Jej głównym celem jest zrozumienie i poprawa komunikacji między ludźmi, a także wsparcie w rozwoju osobistym poprzez analizę wzorców zachowań, relacji interpersonalnych i wewnętrznych procesów psychicznych. Analiza transakcyjna opiera się na założeniu, że ludzie funkcjonują na trzech poziomach stanów ego: Dorosły, Rodzic i Dziecko, które kształtują ich myśli, emocje i zachowania.

Definicja analizy transakcyjnej

Analiza transakcyjna to zarówno teoria osobowości, jak i praktyczne narzędzie służące zrozumieniu dynamiki relacji interpersonalnych. Jej nazwa pochodzi od terminu „transakcja”, który oznacza jednostkowy akt komunikacji między dwiema osobami. AT umożliwia analizę wzajemnych interakcji, co pozwala zidentyfikować ukryte motywy i mechanizmy wpływające na przebieg relacji. Kluczowe pojęcia w analizie transakcyjnej obejmują:

Stany ego: Podstawowe formy funkcjonowania psychicznego jednostki:

  • Rodzic: Wzorce, wartości i normy przejęte od autorytetów.
  • Dorosły: Racjonalne, logiczne przetwarzanie informacji i podejmowanie decyzji.
  • Dziecko: Emocje, impulsy i spontaniczne reakcje wywodzące się z dzieciństwa.

Transakcje: Interakcje między osobami, które mogą być komplementarne, skrzyżowane lub ukryte.

Gry psychologiczne: Powtarzające się schematy komunikacji mające na celu zaspokojenie nieświadomych potrzeb.

Scenariusz życiowy: Podświadomie ukształtowany plan życiowy, oparty na wczesnych doświadczeniach.

AT jest szeroko stosowana w terapii indywidualnej, małżeńskiej, rodzinnej, a także w biznesie, edukacji i rozwoju osobistym, ponieważ pomaga w lepszym zrozumieniu siebie i innych oraz w budowaniu zdrowych relacji.

Geneza analizy transakcyjnej

Geneza analizy transakcyjnej sięga doświadczeń Erica Berne’a w psychiatrii i psychoanalizie. W latach 50. XX wieku Berne, pracując jako psychiatra, dostrzegł ograniczenia klasycznej psychoanalizy w kontekście terapii grupowej i komunikacji interpersonalnej. Postanowił stworzyć system, który byłby bardziej przejrzysty i dostępny zarówno dla specjalistów, jak i dla pacjentów.

Punktem wyjścia dla Berne’a była obserwacja, że ludzie zmieniają swoje sposoby myślenia, odczuwania i działania w zależności od aktywnego stanu ego. Chcąc uprościć zrozumienie tych mechanizmów, rozwinął koncepcję trzech stanów ego (Rodzic, Dorosły, Dziecko) oraz ich wpływu na codzienne interakcje. Jego przełomowe dzieło, „Games People Play” (pol. „W co grają ludzie”), opublikowane w 1964 roku, przyczyniło się do popularyzacji analizy transakcyjnej na całym świecie.

Twórca analizy transakcyjnej – Eric Berne

Eric Berne urodził się jako Eric Lennard Bernstein. Był kanadyjsko-amerykańskim psychiatrą i twórcą analizy transakcyjnej. Studiował medycynę na Uniwersytecie McGill, a następnie specjalizował się w psychiatrii i psychoanalizie. Pracując z pacjentami, Berne zidentyfikował potrzebę prostszego systemu rozumienia ludzkiej psychiki niż tradycyjna psychoanaliza Freuda.

Berne zaproponował podejście, które pozwala pacjentom na aktywne uczestnictwo w procesie terapeutycznym, dzięki prostemu językowi i jasnym koncepcjom. Jego prace, w tym wspomniana książka „W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich”, do dziś stanowią fundament analizy transakcyjnej i inspirację dla psychoterapeutów, trenerów i pedagogów na całym świecie.

W co grają ludzie?

Eric Berne, twórca Analizy Transakcyjnej, podobnie jak Zygmunt Freud i Fritz Perls, zwracał uwagę na powtarzalność pewnych schematów zachowań w ludzkim życiu, które określił mianem gier. Według Berne’a ludzie angażują się w te gry między innymi po to, by utwierdzić się w swoich przekonaniach na temat świata, siebie oraz swojego miejsca w społeczeństwie. Niestety, zdarza się, że niektórzy uczestniczą w takich grach, aby udowodnić sobie, a czasem także innym, że są przegranymi.

Twoja ocena

Znajdź psychologa lub psychoterapeutę w serwisie Psychologuj.pl