W 1954 roku Abraham Maslow zaproponował teorię potrzeb, znaną jako piramida potrzeb Maslowa, która w kolejnych latach stanowiła źródło inspiracji dla wielu innych autorów. Hierarchiczna teoria potrzeb Maslowa opiera się na osiągnięciach szkoły stosunków społecznych Eltona Mayo. Maslow sformułował hipotezę, że człowiek dąży do zaspokojenia zespołu potrzeb, a te potrzeby tworzą logiczną hierarchię. Hierarchia potrzeb według Maslowa zaczyna się od potrzeb niższego rzędu, takich jak potrzeby fizjologiczne (np. potrzeby pożywienia i wody), których zaspokojenie usuwa niedobór w systemie fizjologicznym, a kończy się na potrzebach osobistych i abstrakcyjnych wyższego rzędu.
Piramida potrzeb Maslowa
Abraham Maslow postulował, że potrzeby wyższego rzędu stają się istotne dopiero wtedy, gdy zaspokojone są potrzeby niższego rzędu. Poza pięcioma podstawowymi potrzebami, Maslow wskazywał na istnienie dodatkowych potrzeb, które są bardziej indywidualne i pojawiają się u niektórych osób. Przykładami takich potrzeb są potrzeby wiedzy lub estetyczne. Maslow uważał, że trudno jest o nich mówić, ponieważ nie zostały jeszcze w pełni zbadane, jednak może się je wiązać z potrzebami samorealizacji.
Hierarchia potrzeb Maslowa
1. Potrzeby fizjologiczne – są to podstawowe potrzeby związane z przetrwaniem, takie jak jedzenie, woda, sen, oddychanie. Bez ich zaspokojenia inne potrzeby tracą znaczenie.
2. Potrzeby bezpieczeństwa – gdy podstawowe potrzeby są spełnione, człowiek dąży do zapewnienia sobie bezpieczeństwa fizycznego i stabilności, w tym ochrony przed zagrożeniami i zapewnienia stałych warunków życia (dom, praca, zdrowie).
3. Potrzeby społeczne – po zapewnieniu sobie fizycznego przetrwania i bezpieczeństwa, ludzie pragną więzi społecznych. Obejmuje to przyjaźń, miłość, przynależność do grupy, a także relacje rodzinne i romantyczne.
4. Potrzeby szacunku – na wyższym poziomie znajduje się potrzeba poczucia własnej wartości i uznania ze strony innych. Obejmuje zarówno wewnętrzne poczucie własnej wartości, jak i potrzebę szacunku, statusu i uznania w społeczeństwie.
5. Potrzeby samorealizacji – na szczycie piramidy Maslowa jest potrzeba samorealizacji, czyli dążenie do pełnego rozwoju swojego potencjału, talentów i umiejętności. To pragnienie odkrywania siebie, kreatywności, osiągania celów i realizowania marzeń.
Piramida potrzeb
Według teorii potrzeb istnieją dwa prawa, które wpływają na zachowanie człowieka: prawo homeostazy oraz prawo wzmocnienia. Prawo homeostazy mówi o tym, że człowiek dąży do utrzymywania równowagi poprzez zaspokajanie potrzeb niższego rzędu. Niedosyt w tych potrzebach zakłóca równowagę organizmu, natomiast ich zaspokojenie przywraca równowagę i redukuje napięcie. Natomiast prawo wzmocnienia dotyczy potrzeb wyższego rzędu i mówi, że zaspokojenie tych potrzeb nie powoduje ich zaniku, lecz przeciwnie – człowiek odczuwa przyjemność i będzie dążył do wzmocnienia tych potrzeb.
Piramida potrzeb człowieka
Zgodnie z teorią potrzeb Maslowa, struktura potrzeb związana jest z osobowością człowieka, a rozwój osobowości wiąże się ze stopniowym zaspokajaniem potrzeb wyższego rzędu. Osoby o niższych poziomach rozwoju osobowości będą skupione na zaspokajaniu potrzeb niższego rzędu, takich jak potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa, podczas gdy osoby o wyższych poziomach rozwoju będą dążyć do zaspokajania potrzeb wyższego rzędu, takich jak potrzeby samorealizacji i duchowe. Wraz z rozwojem osobowości człowieka zwiększa się motywacja do zaspokajania potrzeb wyższego rzędu, a zaspokojenie tych potrzeb daje satysfakcję i poczucie spełnienia.
Piramida potrzeb Maslowa to hierarchiczny model motywacji człowieka, który opisuje, jak różne potrzeby wpływają na nasze zachowanie. Stworzony przez psychologa Abrahama Maslowa, model ten przedstawia pięć poziomów potrzeb, które człowiek stara się zaspokoić w określonej kolejności – od najbardziej podstawowych do bardziej złożonych.
Analizując koncepcję Maslowa, możemy zauważyć, że człowiek dąży do spełnienia coraz wyższych potrzeb, gdy te niższe zostają zaspokojone. Jeśli jednak jakieś podstawowe potrzeby zostaną zagrożone, uwaga człowieka skieruje się z powrotem na ich zaspokojenie, pomimo wyższych aspiracji. Koncepcja ta pokazuje, że motywacja ludzka rozwija się wraz z poziomem bezpieczeństwa i komfortu, co pozwala na realizację bardziej złożonych pragnień i celów.
