Anna Freud

Anna Freud była brytyjską psychoanalityczką o austriacko-żydowskich korzeniach, pionierką w dziedzinie psychologii dziecięcej i jednocześnie córką słynnego twórcy psychoanalizy – Zygmunta Freuda. Była jedną z najważniejszych postaci mających wpływ na rozwój teorii psychoanalitycznej, tworząc własne podejście do terapii, zwłaszcza w odniesieniu do dzieci, oraz badając mechanizmy obronne osobowości. Jej praca położyła fundamenty pod wiele współczesnych metod terapii dziecięcej. W odróżnieniu od swojego ojca Anna w swojej pracy koncentrowała się na znaczeniu ego oraz jego „normalnych liniach rozwojowych”. Podkreślała także wagę współpracy w ramach różnych kontekstów analitycznych i obserwacyjnych Obok Hermine Hug-Hellmuth i Melanie Klein jest uznawana za jedną z pionierek psychoanalitycznej psychologii dziecięcej.

Anna Freud urodziła się 3 grudnia 1895 roku w Wiedniu w ówczesnych Austro-Węgrzech, jako najmłodsza z sześciu dzieci Freuda Zygmunta i Marty Bernays. Zmarła 9 października 1982 roku w Londynie. Dorastała w komfortowych mieszczańskich warunkach, w intelektualnej atmosferze Wiednia, którego centralną postacią na przełomie XIX i XX wieku był jej ojciec. Od najmłodszych lat miała bliski kontakt z jego pracą, choć jej relacja z ojcem była naznaczona również ambiwalencją, co można tłumaczyć jego dominującą pozycją w rodzinie. Została dopuszczona do uczestnictwa w spotkaniach nowo powstałego Wiedeńskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, które odbywały się w domu Freudów.

Jej dzieciństwo wydaje się jednak niezbyt szczęśliwe, ponieważ „nigdy nie nawiązała bliskiej ani serdecznej relacji z matką, a jej opiekunką była katolicka niania Josephine”. Anna miała także trudności w relacjach z najstarszą siostrą, Sophie; między siostrami panowało napięcie, które przejawiało się w „siostrzanym podziale ról” – Sophie była uznawana za „piękną”, a Anna za „mózg”. Anna w dzieciństwie nie cieszyła się dobrym zdrowiem, co sprawiło, że część swojej młodości spędziła w domu, nie uczęszczając regularnie do szkoły. Wielokrotnie wysyłano ją również do ośrodków zdrowotnych, aby mogła odpocząć, odbywać długie spacery i nabrać wagi, ponieważ była zbyt szczupła. Mimo to udało jej się zdobyć solidne wykształcenie. Jej dorastanie w cieniu ojca i jego kariery z pewnością wpłynęło na jej późniejsze zainteresowania zawodowe, choć początkowo nie wydawało się, że pójdzie w jego ślady.

Zainteresowanie psychoanalizą

Dobre doświadczenia szkolne początkowo skłoniły ją do wyboru zawodu nauczycielki. W 1914 r. zdała egzamin nauczycielski i rozpoczęła pracę jako praktykantka w swojej starej szkole, Cottage Lyceum. W latach 1915-1917 pracowała jako praktykantka w trzeciej, czwartej i piątej klasie. Po zachorowaniu na gruźlicę w 1918 roku, a następnie doświadczeniu wielu epizodów choroby, zrezygnowała z posady nauczyciela w 1920 roku.

Początkowo Anna pracowała jako nauczycielka, co w późniejszych latach okazało się kluczowe dla jej późniejszych badań nad psychiką dzieci. Z pomocą i wsparciem ojca Anna kontynuowała zgłębianie literatury psychoanalitycznej. Latem 1915 roku podjęła się swojej pierwszej pracy translatorskiej dla Wiedeńskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, tłumacząc na język niemiecki dzieła Jamesa Jacksona Putnama oraz na język angielski prace Hermine Hug-Hellmuth. W latach 1916–1917 uczęszczała na wykłady swojego ojca z psychoanalizy na Uniwersytecie Wiedeńskim. Do 1918 roku uzyskała jego zgodę na dalsze kształcenie w tej dziedzinie, a w październiku tego samego roku rozpoczęła z nim własną analizę.

Z biegiem czasu zaczęła coraz bardziej interesować się pracą ojca, a szczególnie jego badaniami nad nieświadomością, snami i rozwojem psychicznym. Zainspirowana dziełami Zygmunt Freuda, postanowiła zgłębiać psychoanalizę.

W 1918 roku, mając 23 lata, Anna Freud została poddana analizie przez swojego ojca – było to zjawisko nietypowe, ale nie bezprecedensowe w tamtym czasie. Ta analiza była dla niej kluczowym momentem, który otworzył drzwi do jej własnej kariery psychoanalitycznej. Zaczęła publikować artykuły naukowe, a jej pierwsze prace dotyczyły przede wszystkim technik psychoanalitycznych stosowanych w terapii dzieci.

Relacja Anny Freud z ojcem uległa znacznemu pogłębieniu podczas jej analizy prowadzonej przez niego w latach 1918–1921 i 1924–1929, a zwłaszcza po zdiagnozowaniu u Zygmunt Freuda raka szczęki w 1923 roku. Anna stała się wtedy jego główną opiekunką, wspierając go jako pielęgniarka, a także pełniąc rolę sekretarki i reprezentantki na kongresach Międzynarodowego Stowarzyszenia Psychoanalitycznego, których Freud nie mógł już osobiście uczestniczyć.

Na początku swojej kariery psychoanalitycznej Anna zyskała wsparcie i mentora w osobie Lou Andreas-Salomé, bliskiej przyjaciółki jej ojca. Po spotkaniu w 1921 roku rozpoczęły regularne konsultacje, które wzmocniły pewność siebie Anny zarówno w teorii, jak i praktyce psychoanalizy.

Po tym jak w 1938 roku rodzina Freudów musiała opuścić Wiedeń z powodu wybuchu II Wojny Światowej i przejęcia władzy przez nazistów, Anna wznowiła swoją psychoanalityczną działalność w Londynie. Tam kontynuowała pionierskie badania nad psychoanalizą dziecięcą, a w 1952 roku założyła Hampstead Child Therapy Course and Clinic (później przemianowane na Anna Freud National Centre for Children and Families), które służyło jako ośrodek terapii, szkoleń oraz badań.

Po śmierci ojca w 1939 roku Anna Freud kontynuowała jego dzieło, stając się jedną z najważniejszych postaci w świecie psychoanalizy. Pracowała intensywnie, zarówno prowadząc terapię, jak i rozwijając własne teorie. Zajmowała się także edukacją przyszłych psychoanalityków i badaczy psychologii dziecięcej. Jej prace – zarówno teoretyczne, jak i praktyczne – miały ogromny wpływ na rozwój psychoanalizy w XX wieku. Oprócz książki o mechanizmach obronnych, opublikowała wiele prac na temat rozwoju dzieci, psychologii traum, a także wychowania dzieci w trudnych warunkach. Była również zaangażowana w działalność międzynarodowych organizacji psychoanalitycznych.

Anna Freud i Zygmunt Freud
Anna i Zygmunt Freud

Psychoanaliza dziecięca

Anna Freud była jedną z pierwszych osób, które skoncentrowały się na psychoanalizie dzieci. W odróżnieniu od Melanie Klein, która rozwijała konkurencyjne podejście do terapii dziecięcej, Freud uważała, że analiza dzieci powinna być inna niż dorosłych. Argumentowała, że terapia dzieci wymaga bardziej bezpośredniego podejścia, które uwzględnia kontekst wychowawczy i środowisko, w którym dziecko się rozwija. Nie postrzegała dzieci jedynie przez pryzmat ich wewnętrznych konfliktów, lecz badała, jak ich relacje z dorosłymi i rówieśnikami wpływają na rozwój ich osobowości.

Jednym z ważniejszych ośrodków pracy Anny Freud było Hampstead War Nursery, założone w Londynie w czasie II wojny światowej. Ośrodek ten miał na celu zapewnienie wsparcia emocjonalnego i terapeutycznego dzieciom, które zostały oddzielone od rodziców z powodu wojny. Freud badała, jak rozłąka i stres wojenny wpływają na rozwój emocjonalny i psychiczny dzieci, a jej badania miały ogromny wpływ na późniejsze prace nad traumą u dzieci i młodzieży.

Mechanizmy obronne

Jednym z najważniejszych wkładów Anny Freud do psychoanalizy była jej praca nad mechanizmami obronnymi. W 1936 roku opublikowała książkę Ego i mechanizmy obronne (Das Ich und die Abwehrmechanismen), w której szczegółowo opisała różne sposoby, jakimi ego broni się przed lękiem i niepokojem. Mechanizmy takie jak wyparcie, racjonalizacja, sublimacja czy projekcja były przez nią rozpoznane jako kluczowe dla zrozumienia zachowania jednostki, zwłaszcza dzieci. Choć Zygmunt Freud opisał te mechanizmy już wcześniej, to Anna wprowadziła systematyczne badanie ich roli w psychice dziecka i dorosłego, rozwijając teorię ego.

Anna Freud zauważyła, że dziecięca psychika funkcjonuje inaczej niż dorosłych. Twierdziła, że w przypadku dzieci, należy uwzględniać nie tylko konflikty psychiczne, ale także dynamiczny rozwój ich osobowości i relacji z otoczeniem. Jej praca była próbą odpowiedzi na to, jak psychika dziecka przystosowuje się do zmian i zagrożeń, oraz w jaki sposób mechanizmy obronne wspierają lub hamują rozwój.

Konflikt z Melanie Klein

W latach 20. i 30. XX wieku doszło do poważnych napięć w środowisku psychoanalitycznym między Anną Freud, a Melanie Klein. Obie kobiety były pionierkami w psychoanalizie dziecięcej, ale ich podejście różniło się znacząco. Klein uważała, że dzieci od bardzo wczesnych lat przeżywają wewnętrzne konflikty psychiczne, które można analizować na podobieństwo dorosłych. Anna Freud natomiast podkreślała, że rozwój dziecka jest dynamiczny i zależny od zewnętrznych okoliczności, a więc nie można bezpośrednio stosować dorosłej psychoanalizy do dzieci. Ich spór dotyczył głównie teorii na temat genezy superego i podejścia klinicznego do pracy z dziećmi w fazie preedypalnej. Klein sugerowała, że zabawa może pełnić w terapii dzieci taką samą funkcję, jak swobodne skojarzenia w analizach dorosłych. Anna Freud nie zgadzała się z tym, twierdząc, że zanim dziecko osiągnie odpowiedni poziom rozwoju ego (etap edypalny), należy stosować interwencje edukacyjne. Klein uważała takie podejście za blokowanie analizy dziecka.

Konflikt między teoriami Anny Freud i Melanie Klein oraz ich zwolennikami w Brytyjskim Towarzystwie Psychoanalitycznym nasilił się podczas II Wojny Światowej i doprowadził do konfliktu w środowisku psychoanalityków w Wielkiej Brytanii. Aby uniknąć podziału w Towarzystwie, jego przewodniczący, Ernest Jones, zorganizował serię „nadzwyczajnych spotkań biznesowych” w celu złagodzenia napięć. Spotkania te, znane jako „kontrowersyjne dyskusje”, były regularnie prowadzone od 1942 roku. W 1944 roku osiągnięto kompromis, który wprowadził równoległe kursy szkoleniowe, zaspokajając potrzeby różnych grup. Ostatecznie jednak obie badaczki przyczyniły się do rozwoju psychoterapii dziecięcej, mimo że ich metody i założenia były odmienne.


Znani psychologowie • Znani psychoterapeuci

Ocena 5/5 - (1 głosów)

Znajdź psychologa lub psychoterapeutę w serwisie Psychologuj.pl