Wzmocnienie to jedno z kluczowych pojęć w psychologii behawioralnej. Oznacza ono proces, w którym prezentowanie określonego bodźca lub konsekwencji po danej reakcji zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia tej reakcji w przyszłości. Wzmocnienia mogą być pozytywne (dodatnie) lub negatywne (ujemne) i odnoszą się do różnych rodzajów bodźców lub konsekwencji.
Wzmocnienie pozytywne
Wzmocnienie pozytywne to sytuacja, w której na skutek danego zachowania pojawia się korzystna konsekwencja, na przykład nagroda. W tym przypadku po pozytywnej reakcji, organizm otrzymuje coś przyjemnego lub pożądanego. Na przykład, jeśli dziecko otrzymuje lizaka za dobre zachowanie, to lizak działa jako wzmocnienie pozytywne, zwiększając prawdopodobieństwo, że dziecko będzie się zachowywać dobrze w przyszłości.
Wzmocnienie negatywne
W przypadku wzmocnienia negatywnego chodzi o uniknięcie lub eliminację niepożądanej konsekwencji, która mogłaby wystąpić, gdyby dane zachowanie nie miało miejsca, na przykład uniknięcie kary. W tym przypadku po pozytywnej reakcji, organizm unika czegoś nieprzyjemnego lub niepożądanego. Przykładem może być sytuacja, w której osoba przestaje odczuwać ból głowy (unika nieprzyjemnego uczucia) po zażyciu leku przeciwbólowego. Uniknięcie bólu działa jako wzmocnienie negatywne, zachęcając osobę do zażywania leku w przyszłości.
Wzmocnienia odgrywają kluczową rolę w procesie uczenia się i kształtowania zachowań. Zrozumienie, jak wzmocnienia wpływają na zachowania, jest istotne zarówno w psychologii badawczej, jak i w praktyce, w tym w terapii behawioralnej, edukacji i zarządzaniu. Pomagają one wyjaśnić, dlaczego pewne zachowania są wzmacniane i wzrastają w częstotliwości, podczas gdy inne wygasają.