Konflikt wewnątrzpsychiczny to stan napięcia emocjonalnego wynikający ze sprzecznych dążeń, przekonań, wyznawanych wartości lub doświadczanych przez nas potrzeb. Jest to wewnętrzna walka, w której osoba zmaga się z trudnościami w podjęciu decyzji lub wyborze określonego działania. Konflikty intrapsychiczne mogą mieć różny stopień intensywności i trwać przez krótki czas lub przewlekle towarzyszyć przez lata, wpływając na dobrostan psychiczny.
Zygmunt Freud uważał, że konflikty wewnętrzne wynikają z interakcji między trzema strukturami osobowości: id (popędy i pragnienia), ego (świadoma kontrola) oraz superego (normy społeczne i moralne). Z kolei w teorii poznawczej konflikt wewnętrzny jest postrzegany jako dysonans poznawczy, czyli stan niezgodności między przekonaniami, a działaniami jednostki.
Rodzaje konfliktów wewnątrzpsychicznych
Konflikt dążenie – dążenie
- Występuje, gdy osoba musi wybrać między dwoma pozytywnymi, atrakcyjnymi opcjami.
- Przykład: Student dostaje dwie oferty pracy – jedna oferuje wysokie zarobki, a druga możliwość rozwoju i satysfakcję zawodową.
Konflikt unikanie – unikanie
- Powstaje, gdy jednostka stoi przed wyborem między dwoma niekorzystnymi opcjami, których chciałaby uniknąć.
- Przykład: Pracownik musi zdecydować, czy zwolnić się z pracy, której nie lubi, czy zostać i znosić złe warunki.
Konflikt dążenie – unikanie
- Pojawia się, gdy dana sytuacja ma zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje, a jednostka jest rozdarta między dążeniem do celu, a jego unikaniem.
- Przykład: Osoba chce podjąć nowe wyzwanie zawodowe, ale boi się niepowodzenia i stresu związanego ze zmianą.
Konflikt podwójny dążenie – unikanie
- Jest to najbardziej złożona forma konfliktu, w której osoba musi wybrać między dwoma opcjami, z których każda ma zarówno zalety, jak i wady.
- Przykład: Kobieta zastanawia się, czy pozostać w stabilnym, lecz nieszczęśliwym związku, czy odejść i ryzykować samotność.