Model Wielkiej Piątki nazywany jest również pięcioczynnikowym modelem osobowości (Big Five) lub Modelem Pięciu Czynników. To teoria psychologiczna (teoria pięciu wielkich czynników) opisująca strukturę osobowości za pomocą pięciu podstawowych wymiarów. Opracowany został w latach 80. XX wieku przez kilku badaczy, m.in. Paula Costę i Roberta McCrae, którzy na podstawie wcześniejszych badań, takich jak analiza leksykalna autorstwa Gordona Allporta i Odberta. Model Pięciu Wielkich Czynników bazuje na przekonaniu, że osobowość można zredukować do pięciu głównych cech, które są uniwersalne i obserwowalne we wszystkich kulturach.
Pięcioczynnikowy model osobowości
Model Wielkiej Piątki (Big Five) jest jednym z najważniejszych modeli opisujących osobowość. Obejmuje pięć głównych wymiarów osobowości, które opisują różnice między ludźmi w zakresie ich cech osobowościowych.
Wymiary osobowości według Modelu Wielkiej Piątki
Neurotyczność (lub emocjonalna stabilność)
Ten wymiar odzwierciedla różnice w stabilności emocjonalnej i opisuje stabilność emocjonalną oraz podatność na stres i negatywne emocje, takie jak lęk czy depresja. Osoby o wysokim poziomie neurotyczności mogą być bardziej podatne na doświadczanie negatywnych emocji, takich jak lęk, niepokój i depresja, oraz mogą mieć trudności w regulacji emocji w odpowiedzi na stres. Natomiast osoby o niskim poziomie neurotyczności są bardziej emocjonalnie stabilne i mniej narażone na negatywne emocje.
Ekstrawersja
Ten wymiar opisuje różnice w skłonności do aktywności społecznej i zewnętrznej ekspresji. odnosi się do poziomu towarzyskości, energii i asertywności. Osoby wysoko ekstrawertyczne są otwarte na kontakty społeczne, energiczne i lubią być w centrum uwagi, podczas gdy osoby introwertyczne preferują spokój i samotność. Osoby ekstrawertyczne są towarzyskie, energiczne, mają tendencję do nawiązywania kontaktów społecznych, bycia optymistycznymi i poszukiwania stymulacji zewnętrznej. Osoby o niskim poziomie ekstrawersji (czyli introwertycy) preferują spokojniejsze i bardziej skoncentrowane na sobie działania, potrzebują czasu na samotność, a interakcje społeczne mogą ich męczyć.
Ugodowość
Ten wymiar odzwierciedla różnice w tendencji do bycia życzliwym, współpracującym i ugodowym w relacjach interpersonalnych i określa skłonność do współpracy, empatii i zaufania wobec innych. Osoby o wysokim poziomie ugodowości są sympatyczne, troskliwe i łatwo nawiązują trwałe więzi. Mają tendencję do unikania konfliktów i dążenia do harmonii. Osoby o niskim poziomie ugodowości mogą być bardziej krytyczne, skeptyczne i skłonne do konfrontacji.
Sumienność
Ten wymiar opisuje różnice w zakresie organizacji, dokładności, samodyscypliny i odpowiedzialności i wiąże się z poziomem samodyscypliny, organizacji i odpowiedzialności. Osoby sumienne są zwykle staranne, rzetelne, planujące i odpowiedzialne. Mają tendencję do dążenia do celów i wykonania swoich obowiązków. Osoby o niskim poziomie sumienności mogą być bardziej spontaniczne, elastyczne i mniej zorganizowane.
Otwartość na doświadczenie
Ten wymiar odzwierciedla różnice w zakresie zainteresowań artystycznych, kreatywności, ciekawości, tolerancji wobec nowych idei i otwartości na nowe doświadczenia.