Psychoanaliza to jedna z najważniejszych szkół psychologicznych, która skupia się na badaniu nieświadomych procesów psychicznych i konfliktów, które wpływają na rozwój osobowości i psychopatologię.
Psychoanaliza polega na:
- ujawnianiu przez pacjenta pozytywnych i negatywnych przeniesień wobec analityka dzięki regresji wywołanej wystarczająco wstrzemięźliwości i neutralna pozycja z jednej strony i zapowiedzią zaspokojenia z drugiej
- usuwaniu przeniesień i zmniejszaniu oporu przed przeniesieniem dzięki wglądowi za pomocą parafrazy, interpretacji i konfrontacji
Dwa najistotniejsze zjawiska w psychoanalizie to:
- wielkość przeniesienia
- wielkość oporu przed/w przeniesieniu
Psychopatologia nerwic
Wyparcie konfliktu w okresie edypalnym oznacza, że jednostka stara się zapomnieć lub wyprzeć trudny konflikt między jej popędami (np. popędem seksualnym), a zewnętrznymi ograniczeniami i normami społecznymi. Konflikt ten ma często związek z konfliktem między libido (popędem seksualnym) a agresją.
Wyparcie może prowadzić do fiksacji libido i agresji, co oznacza, że jednostka pozostaje na pewnym etapie rozwoju psychoseksualnego i nie jest w stanie osiągnąć organizacji genitalnej, która jest celem rozwoju psychoseksualnego według teorii Freuda.
Czynniki leczące w psychoanalizie
Katharsis
Przepracowanie
Zasady sprzyjające działaniu czynników leczących w psychoanalizie
– wstrzemięźliwości – powstrzymania od zaspokojenia, celem dysponowania energia
psychiczna konieczna do uświadomienia nieświadomego. Inne gratyfikacje niż pieniężne powinno się omawiać na superwizji.
– neutralności – nie odnoszenia się do rzeczywistego własnego i/lub pacjenta światopoglądu
Spontaniczność uwarunkowana jest:
– czynnikami wewnętrznymi – nieświadomym oczekiwaniem na zaspokojenie i zewnętrznymi czynnikami wyzwalającymi, czyli warunkami tworzonymi poprzez zasadę wstrzemięźliwości
– frustracja narastającej siły popędów w przeniesieniu wyzwala taka siłę energii psychicznej, która nie powinna wiązać się z zewnętrznymi obiektami, a powinna być wykorzystana do asocjacji z materiałem nieświadomym, który prowadzi do wglądu.
W nieświadomym zachodzą procesy zagęszczenia i przeniesienie.
Cechy wglądu
- pojawia się stopniowo, a do jego osiągnięcia przyczynia się zrozumienia przez pacjenta zasady determinizmu, odtwarzania pewnego powtarzającego się wzorca zachowań
- osiągnięty wgląd jest ulotny, może tracić na aktualności, zblednąć a nawet ponownie ulec wyparciu; ale raz osiągnięty nie przestaje istnieć, czekając na możliwość dalszej integracji, gdy wyłoni się nowa sytuacja psychologiczna, nowe asocjacje.
Koncepcja zdrowia w psychoanalizie
W kontekście psychoanalizy, zdrowie psychiczne osiąga się poprzez uświadomienie wypartego konfliktu. To oznacza, że jednostka staje się świadoma swoich nieświadomych konfliktów i mechanizmów obronnych.
Restrukturalizacja polega na tym, że ego (część osobowości odpowiedzialna za rzeczywistość) staje się bardziej dominujące nad id (część osobowości odpowiadająca za popędy i nieświadome pragnienia), co oznacza większą kontrolę nad impulsami. Wzmacnianie ego pomaga jednostce lepiej radzić sobie z konfliktami.
Zdolność do pracy i miłości to również istotny aspekt zdrowia psychicznego w teorii psychoanalitycznej. Oznacza to zdolność do konstruktywnych relacji z innymi ludźmi (miłość) oraz efektywnego funkcjonowania w społeczeństwie i środowisku zawodowym (praca).
Zdrowienie w psychoanalizie
- uświadomienie nieświadomego – wyzwolenie się energii
- dostępność energii libido i agresji, które szukają spontanicznego ujścia w działaniu
- uświadomienie konfliktu daje możliwość wyboru, jakie pragnienia zaspokoić, a
którym odmówić zaspokojenia - ponieważ analiza nie dostarcza obiektu czy przedmiotu zaspokojenia, rozpoczyna się proces żałoby
- odstępowanie od rzeczy nieosiągalnych na rzecz osiągalnych w aktualnej rzeczywistości, wobec dostępnych obiektów
Wgląd i działania na rzecz zaspokojenia, to wzajemnie ze sobą związane procesy. Działanie poszerza wgląd i odwrotnie, dzięki czemu dochodzi do wypracowania nowych wzorców zachowania, a w końcu następuje przekształcenie błędnego koła nerwicy w owocne koło, czyli zdolność do pracy i miłości.